دارویی رایج برای انسان‌ها، اما مهلک برای پت‌ها به نام «استامینوفن»!!

acetaminophen یا paracetamol
داروی رایجی‌است که بسیاری از ما در آغاز درد یا تب از آن استفاده می‌کنیم؛ اما برخلاف ظاهر ساده و کارامد آن، برای حیوانات می‌تواند موجب مسمومیت یا حتی مرگ حیوان شود. که در ادامه بطور کامل توضیح داده می‌شود:

کاربردهای بالینی:
همانطور که گفته شد استامینوفن دارویی ضد التهاب غیر استروییدی است دارای اثرات ضد درد و ضد تب است و همچنین گزارش شده در درمان دردهای اسکلتی عضلانی در سگ به اندازه آسپرین موثر است و اثر خود را با مهار فعالیت سیکلواکسیژناز مرکزی بروز می‌دهد.

اثرات نامطلوب:
در سگ: اثر آن، به دلیل اینکه فاقد اثر مهاری بر روی سیکلواکسیژناز محیطی‌است، کم خواهد بود؛ اما مصرف آن هم توصیه نمی‌شود.

در گربه: گربه‌ها فاقد آنزیم گلوکورونیل ترنسفراز هستند و این آنزیم برای متابولیز این دارو نیاز است. بنابراین نسبت به دیگر حیوانات گربه‌ها بسیار حساسند بطوریکه ۴۶میلی‌گرم بر کیلوگرم(نصف قرص۵۰۰میلی‌گرمی) می‌تواند موجب بروز علائم مسمومیت در این حیوان شود.

علائم بالینی مسمومیت با استامینوفن در گربه:
1. اِدم صورت
2. سیانوز
3. مت‌هموگلوبینمی: بعلت اکسیداسیون هِم روی می‌دهد که در اثر آن مت هموگلوبین که قادر به اتصال به اکسیژن نیست تجمع می‌یابد. هِم اکسیدشده نیز در رسیدن اکسیژن به بافت‌ها اختلال ایجاد و در نتیجه کاهش اکسیژن بافتی تشدید خواهد شد.
4. زردی: در گربه‌های مسموم‌شده با استامینوفن به احتمال زیاد به علت همولیز، زردی رخ می‌دهد
5. هموگلوبینوری(وجود هموگلوبین در ادرار).
6. کم خونی.
7. همولیز داخل یا خارج رگی: به علت کم‌خونی ناشی از اجسام heinz روی می‌دهد. این اجسام تشکیلات بسیار ریز، کروی و تجزیه پذیرند که در قسمت داخلی غشا گلبول‌های قرمز قرار دارند؛ اجسام هینز جایگاه تجزیه هموگلوبین‌اند که در اثر آسیب اکسیدان ایجاد می‌شود.

تداخلات دارویی:
متوکلوپرامید باعث افزایش جذب پاراستامول می‌شود، و از این طریق اثرات آن‌را افزایش می‌دهد.

درمان مسمومیت با استامینوفن:
به دو روش امکان پذیر است: درمان حمایتی(تجویز وریدی مایعات، انتقال خون در صورت نیاز) و همچنین درمان اختصاصی انجام می‌شود.
برای این اقدامات بهتر است به دامپزشک مراجعه شود.

*باتوجه به اینکه این دارو جذب سریعی از دستگاه گوارش دارد، اگر بیش از یک تا دو ساعت از بلع نگذشته باشد می‌تواند با ایجاد استفراغ توسط apomorphin و یا xylazine سم‌زدایی نمود.

منابع:
کتاب فارماکولوژی درمانگاهی دام‌کوچک
2014,Small animal formulary