منقار پرندگان مشابه ناخن دست یا پا، از بافت زنده‌ای ساخته‌شده که در طول زندگی رشد می‌کند. هم نیمه‌ی بالایی و هم پایینی منقار از داخل به خارج متشکل از ۳ لایه است: (۱) استخوان، (۲) لایه نازکی از پوست بر روی آن و (۳) یک لایه ساخته شده از پروتئین سخت کراتین (شاخی) که در سطح قرار داشته و دائما رشد می‌کند. استخوان‌های داخل منقار، به جمجمه متصل اند. نوک منقار هم محتوی عروق خونی و پایانه‌های عصبی متعددی است که آن ناحیه را درصورت بروز آسیب، بسیار به درد و خونریزی حساس می‌کنند.
پرندگان از منقارشان برای نگه‌داشتن اشیا، تعادل در حرکت، آراستن خود و خوردن غذا استفاده می‌کنند. با رشد منقار، لایه‌ی کراتینی حین خوردن و جویدن اشیا سخت و کندن زمین یا چوب، سابیده می‌شوند. پروتئین‌های جدید در قاعده‌ی منقار نزدیک محل اتصال آن به پوست تولید می‌شوند. با ازدیاد لایه‌ی شاخی، پروتئین‌ها از قاعده به سمت نوک منقار آمده و باعث افزایش طول منقار می‌شوند.
چرا منقارها بیش از حد رشد می‌کنند؟
در طبیعت، حین شکار، جمع‌آوری غذا و ساخت لانه، منقار پرندگان فرصت سابیده و کوتاه شدن را دارند. اما پرندگان خانگی معمولا این سبک زندگی را ندارند و به علت استفاده‌ی کم از منقارشان، این عضو بیش از حد رشد می‌کند. اغلب با اینکه صاحب پرنده فکر می‌کند که منقار پرنده‌اش بسیار بلند است، اما در حقیقت طول آن برای آن گونه مناسب است.
گونه‌های خاصی از پرندگان مثل ماکائو و انواع دیگر، به طور طبیعی منقار بالایی بلندتری به نسبت سایر پرندگان دارند. این نکته باعث میشود اشتباها تصور کنیم که آنها بیش از حد رشد کرده‌اند، درصورتی که اینطور نیست.
علاوه بر اینکه استفاده‌ی کم و سابیده‌شدن کم منقار باعث رشد بیش از حدش میشود؛ عوامل دیگری هم مثل عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا انگلی بافت منقار، کمبودهای تغذیه‌ای، اختلالات متابولیک (مثل بیماری‌های کبدی) یا ضربه و تروما به منقار می‌توانند منجر به رشد بیش از حد آن شوند. در برخی موارد، رشد بیش از حد در طی چند هفته رخ می‌دهد و در موارد دیگر ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد.
چگونه منقار بسیار بلند را کوتاه کنیم؟
اگر صاحب حیوان مشکوک به رشد بیش از حد منقار پرنده‌اش شد، باید در اولین فرصت برای معاینه به دامپزشک مراجعه کند تا به بیماری‌های زمینه‌ای که شاید منجر به رشد بیش از حد منقار شده‌اند، آگاه شود و دامپزشک هم منقار را به درستی کوتاه نماید. جریان خون در منقاری که بیش از حد رشد کرده، احتمالا بیشتر از یک منقار عادی است. بنابراین، در منقارهایی با رشد زیاد، خطر جدی خونریزی وجود دارد. به همین علت، صاحب پرنده هیچ‌گاه نباید تلاش به کوتاه کردن منقار پرنده در خانه بکند.
راه‌های زیادی وجود دارد که دامپزشک منقار بلند را کوتاه کند. معمول‌ترین و امن‌ترین روش، استفاده‌ی از سوهان برقی است. بدین منظور، یک نفر باید پرنده را در یک حوله پیچیده و با ملایمت مقید کند و فرد دیگری هم با لبه‌های سریِ مخروطی‌شکل سوهان برقی، منقار را بساباند تا کوتاه شود. در این حین باید مراقب بود تا به پرنده بیش از حد استرس وارد نشود و زمان استفاده از سوهان برقی هم آنقدر زیاد نشود که سری آن خیلی داغ شود. علاوه بر این، باید جوانب احتیاط را باید برای تراشیدن مقدار مناسبی از منقار، رعایت کرد. چون در غیر این صورت، ممکن است به عروق خونی و اعصاب آن ناحیه آسیب وارد شود و منجر به خونریزی و درد شدید گردد.
برای پرندگان خیلی کوچک مثل مرغ عشق، فنچ و عروس هلندی می‌توان از سوهان ناخن دستی برای کوتاه کردن منقار استفاده کرد. به طور کلی، استفاده از ابزارهایی مثل ناخن‌گیر یا قیچی برای کوتاه کردن منقار پیشنهاد نمی‌شود. مصرف این وسائل می‌تواند سهوا منجر به شکاف‌برداشتن و شکستن منقار شود یا با تکان خوردن قاعده‌ی آن (که کراتین را می‌ساخت) باعث بدشکلی در رویش مجدد منقار شود.
چگونه از رشد بیش از منقار جلوگیری کنیم؟
پرندگان کوچک باید کف‌دریا (cuttlebone) یا سنگ کلسیم در اختیار داشته باشند تا منقارشان را به آن بسابانند. پرندگانی با اندازه‌ی متوسط و بزرگ باید اسباب‌بازی‌های چوبی مختلفی برای جویدن و کوتاه‌شدن منقارشان داشته باشند. به تمامی پرندگان می‌توان موادغذایی سخت مثل آجیل‌ها و سبزیجات سفت داد تا به ساییده‌شدن منقارشان کمک کند.
به صاحبان پرنده‌ها توصیه میشود که به پرندگان زنده یا تصاویر آنها پرندگانی که با حیوان خانگی آنها در یک گونه‌اند؛ نگاه کنند تا متوجه اندازه‌ی طبیعی طول منقار شوند. در موارد متعددی، حتی اگر غذا و اسباب‌بازی مناسبی هم به پرنده‌ی خانگی بدهید، باز هم منقار آنها بخاطر علل ژنتیکی و بیماری‌های زمینه‌ای، ممکن است بیش از حد رشد کند. اگر صاحب حیوان مشکوک شد که منقار پرنده‌اش بسیار بلند شده‌است، باید در اولین فرصت برای ویزیت پرنده به دامپزشک مراجعه کند که علاوه بر کوتاه کردن منقار، از عدم وجود علل زمینه‌ای مطمئن شود.
ترجمه‌شده است از: overgrown beak bird
تصویر از: herebird
تهیه شده توسط تیم تولید محتوای آراز
