به کم شدن دفعات مدفوع، دفع ناکامل یا همراه با سختی که در آن مدفوعی سفت و خشک خارج می‌شود، یبوست (constipation) می‌گویند.
یبوست شدید (Obstipation) نوعی از این بیماری است که مدیریت آن دشوار بوده و به درمان پاسخ نمی‌دهد. این عارضه برای سگ‌ها بسیار دردناک است. یبوست شدید از یبوست مزمن و دائمی و محبوس شدن مدفوع خشک و سفت در لوله گوارش ایجاد می‌شود. مدفوع کردن در مبتلایان به این بیماری غیرممکن است. مشابه انسان‌ها، یبوست در سگ‌ها مسن بیشتر رخ میدهد، هرچند که هر سن و نژادی مستعد به این بیماری است. یبوست اصلا نباید نادیده گرفته شود زیرا مشکلات جدی را به همراه خواهد داشت.
علائم و انواع یبوست در سگ‌ها
• با وجود زور زدن برای مدفوع کردن، یا هیچ مدفوعی خارج نمی‌شود یا مقدار آن کم است.
• مدفوع خشک و سفت
• کم شدن دفعات مدفوع یا فقدان آن
• پس از زور زدن زیاد و طولانی، مقدار کمی مدفوع مایع با اندکی مایع مخاطی داخل آن که گاهی هم خون در آن دیده می‌شود، خارج می‌شود. افزون بر این، اندازه‌ی مدفوع بطور غیرطبیعی کوچک است.
• استفراغ (گاهی)
• از دست دادن اشتها
• افسردگی و بی‌حالی
• پرشدن روده بزرگ با مدفوع سفت و فشرده
• التهاب اطراف مقعد
• درد یا ناله حین مدفوع کردن
یبوست با زورزدن، درد و آزردگی حین دفع شناخته می‌شود، اما باید توجه داشته باشیم که اسهال شدید و التهاب روده بزرگ (کولیت) هم می‌تواند منجر به زورزدن در حین دفع شود. تکه‌های چمن، مدفوع سفت و ترکیب شده با مو (گلوله مویی)، نخ یا اشیا دیگر داخل یا اطراف مقعد هم می‌توانند نشانه‌هایی از یبوست (بعلت بلع اجسام خارجی) باشند.
دلائل
• بلع اجسام خارجی، استخوان، چمن یا مو
• بزرگ‌شدگی پروستات (در نرها)
• فیبر زیاد در غذا
• فیبر ناکافی در غذا
• رژیم غذایی نامناسب
• مصرف ناکافی آب
• کم تحرکی
• ضربه (تروما)
• انسداد روده‌ای
• فلجی یا ضعف عضلانی (عضلات روده نمی‌توانند مدفوع را پیش برانند)
• اختلال عصبی
• ببماری کلیوی
• فتق‌ها
• پایین بودن سطح کلسیم خون
• مقدار زیاد هورمون پاراتیروئیدی (که در جذب کلسیم نقش مهمی دارد)
• پایین بودن میزان پتاسیم خون
• پایین بودن میزان هورمون تیروئیدی در خون
• تغییر محیط (بستری یا پانسیون شدن، جابجایی منزل و غیره)
• ناتوانی در راه رفتن به سمت توالت یا ناتوانی در گرفتن حالت بدنی مناسب جهت دفع مدفوع
تشخیص
برای تشخیص یبوست در سگ‌ها باید یک تاریخچه‌ی جامعی از شرح حال حیوان به دامپزشک بدهید. علاوه بر معاینه کامل بیمار، درصورت نیاز از سگ یک نمونه خونی جهت شمارش سلول‌های خونی، ارزیابی فاکتور‌های شیمیایی و الکترولیت‌ها (املاح) و همچنین یک نمونه ادرار هم اخذ می‌شود تا اطلاعات کافی دراختیار کلینیسین قرار بگیرد.
دامپزشک ممکن است حیوان خانگی شما را به جهت تشخیص علائم آرتریت (التهاب مفاصل) یا درد مفاصل، معاینه کند. اختلالات مفصلی باعث بی‌میلی حیوان به گرفتن حالت بدنی مناسب جهت مدفوع کردن و متعاقبش، ایجاد یبوست می‌شوند.
تصاویر اشعه ایکس (رادیوگراف) برای مشاهده‌ی شکم و روده‌ها به منظور تعیین شدت انباشتگی و یبوست، بسیار مهم و کاربردی هستند. سونوگرافی در تشخیص علت یبوست، مخصوصا اگر حدس بزنیم که عامل آن، مشکلی ساختاری است، بسیار مفید است.
دامپزشک شما شاید برای تشخیص و شناسایی توده، جراحت یا سایر زخم‌های درون روده بزرگ و رکتوم نیاز به کولونوسکوپی داشته باشد. در این روش، یک ابزار لوله‌ای شکل که به آن دوربین وصل شده، از مقعد وارد بدن شده و به ما امکان مشاهده‌ی داخل روده را میدهد.
درمان یبوست در سگ‌ها
اگر یک نخ یا جسم خارجی را داخل مقعد دیدید، هرگز تلاش نکنید که آن را با دست بیرون بکشید، چون ممکن است باعث آسیب داخلی شود.
همیشه در زمان دست زدن به مدفوع یا مقعد دستکش بپوشید. اگر در مقعد چمن دیدید، آنها را به آرامی خارج کنید. اگر گلوله‌ی مویی در مقعد دیدید، بااحتیاط به وسیله‌ی یک قیچی آن را بچینید. ناحیه‌ی مقعدی را با آب گرم و صابون بشویید و ژل‌های ضد درد و التهاب دور مقعد بمالید. دمای بدن سگ را با فرو کردن سر دماسنج به داخل مقعد بگیرید. اگر دما بالای ۳۹،۲ درجه سانتی‌گراد رفته بود یا خون به دماسنج چسبیده بود و یا مانعی سر راه ورود دماسنج وجود داشت، فورا ظرف ۲۴ ساعت به دامپزشک مراجعه کنید.
اگر سگتان کم‌آب شد یا یبوست شدید داشت، باید بستری شود. در مراکز دامپزشکی بر روی بیمار، مایع درمانی (تزریق سرم) انجام می‌شود و اگر مصرف دارویی منجر به یبوست شده است، یا آن را قطع کرده و یا جایگزین می‌کنند.
مکمل‌های غذایی حاوی ترکیباتی که فیبر بالایی دارند و در دستگاه گوارش حجیم می‌شوند مثل سبوس، متیل‌سلولز، کنسرو کدوحلوایی، پوسته اسفرزه (یا خود آن) ممکن است کمک‌کننده باشند. اما توجه داشته باشید که در برخی موارد این ترکیبات می‌توانند مشکل انباشتگی مدفوع در روده را وخیم‌تر کنند. اگر این اتفاق رخ داد، باید رژیم را به غذاهایی با مواد باقی‌مانده‌ی کم مثل غذاهای تجاری مناسب برای بیماران گوارشی، تغییر داد.
پس از آنکه دامپزشک تشخیص داد که آب بدن سگتان به اندازه‌ی کافی جبران شده، باید پس از القای بیهوشی عمومی، مدفوع را به روش دستی بنام تنقیه، خارج کرد. حتی اگر انباشتگی خیلی شدید نبود، تنقیه به بیرون راندن و خروج محتویات کمک می‌کند.
دامپزشک این کار را یا با دست و یا با پنس انجام میدهد. اگر یبوست سگ به فرم مزمن درآمده بود، دامپزشک ممکن است طی یک عمل جراحی موسوم به کولکتومی، بخشی از روده بزرگ را چیده و از بدن خارج کند. این جراحی معمولا برای بیماران با یبوست شدید عود‌کننده و هنگامی که بخشی از روده بزرگ بطور کامل آسیب دیده، بکار برده می‌شود.
سبک زندگی و مدیریت بیماری
به حداقل دوبار در هفته به دفعات مدفوع کردن سگ و قوام مدفوع توجه کنید. اگر حرکات روده‌ی او عادی شد، می‌توانید مدفوع را هفتگی یکبار یا دوهفته‌ای یکبار زیر نظر بگیرید.
اگر مدفوع بسیار سفت و خشکی یا زورزدن سگ حین دفع کردن را ملاحظه کردید، به دامپزشک تماس بگیرید.
برخی سگ‌ها با سابقه‌ی یبوست و همچنین سگ‌های مسن بیشتر از سایرین درگیر این بیماری هستند. افزودن مقدار کمی روغن معدنی مثل پارافین (۱ قاشق چایی‌خوری به ازای هر ۵ کیلو وزن بدن) به غذای سگ می‌تواند ملین مناسبی باشد. توصیه می‌شود که روغن‌ها را بصورت مایع خوراکی و با زور به حیوان خانگی‌تان ندهید زیرا ممکن است وارد ریه‌ی آنها شده و عفونت جدی در شش‌ها ایجاد کند.
برای پیشگیری از عودمجدد یبوست در سگ‌ها، از غذاهایی که دامپزشکان تایید می‌کنند استفاده کنید و اطمینان حاصل کنید که سگتان فعالیت فیزیکی مناسب دارد. سگ پرتحرک هم تناسب اندامش را حفظ می‌کند و هم به عملکرد مناسب روده‌ها کمک می‌کند.
سعی کنید روی خوردن چمن توسط سگتان کنترل داشته باشید. از دادن استخوان یا اسباب‌بازی‌های نایلونی خودداری کنید. در آخر هم سگتان را در سن مناسب عقیم کنید تا از رشد بیش از حد پروستات و یبوست حاصل از آن جلوگیری شود.
ترجمه شده از: constipation in dogs و dog constipation
تصویر از: dogster
تهیه شده توسط تیم تولید محتوای آراز
